Başkanlık Yolunda Amerika: 2024 Seçimlerine Doğru

1. Giriş

Seçimler demokratik toplumların temel taşıdır. Vatandaşların liderlerini seçmelerine ve politikaları şekillendirmelerine olanak sağlarlar. Seçimlerin önemi oy vermenin ötesine uzanır. Demokrasinin temel unsurları olan temsil, hesap verebilirlik ve meşruiyeti somutlaştırırlar. Seçim süreci yüzyıllar boyunca evrim geçirmiştir. Siyasi sistemlerin ve toplumsal değerlerin değişen dinamiklerini yansıtmaktadır. Antik Atina’dan modern ulus devletlere kadar, seçimlerin tarihi insanlığın adil yönetişim arayışını göstermektedir. Bu tarihi anlamak, demokratik kurumlar ve seçim dürüstlüğünü geliştirme çabaları hakkında fikir verir.

Kasım 2024’te Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimini gerçekleştirecektir. Bu seçim, önümüzdeki dört yıl boyunca ülkenin yönünü belirleyeceği için çok önemlidir. Adaylar, kampanyaları ve söz konusu kilit meseleler ulusun geleceğini şekillendirecektir. Bu makalede, 2024 ABD Başkanlık Seçimlerinin önemine ve ülke üzerindeki etkisine odaklanacağız.

2. 2024 ABD Başkanlık Seçimi

Amerika Birleşik Devletleri’nin 60. başkanlık seçimi 5 Kasım 2024 tarihinde gerçekleşecek. Her eyaletteki ve Columbia Bölgesi’ndeki vatandaşlar önümüzdeki dört yıl boyunca ülkeyi yönetecek bir başkan ve başkan yardımcısı seçecek. Mevcut Başkan Joe Biden Demokrat Parti’nin adaylığını yeniden kazanmış, ancak Temmuz ayındaki başkanlık tartışmasındaki kötü performansının ardından parti içinden gelen baskılar sonucu 21 Temmuz’da adaylığını geri çekmişti. Biden bu kararıyla 56 yıl sonra yeniden aday olmayan ilk başkan olarak tarihe geçti. Biden’ın başkanlık yarışından çekilirken Başkan Yardımcısı Kamala Harris’i destekleme kararı almıştı. Harris, 5 Ağustos’ta gerekli delege sayısına ulaşarak partinin resmi adayı oldu ve başkan yardımcısı adayı olarak Minnesota Valisi Tim Walz’ı tercih etti.

Öte yandan 2020 seçimlerini Joe Biden’a kaybeden eski başkan Donald Trump, Cumhuriyetçi Parti’nin adayı olarak yeniden yarışacak. Trump’ın adaylık süreci çalkantılı geçti. Mayıs ayı sonunda iş kayıtlarında tahrifat yapmaktan suçlu bulunarak ABD tarihinde bir suçtan suçlu olduğu kanıtlanan ilk başkan oldu. Temmuz ortasında Pennsylvania’da bir suikast girişimine maruz kaldı ve kulağından yaralandı. 15 Temmuz’da parti kongresinde Ohio Senatörü J.D. Vance ile birlikte resmen başkan yardımcısı adayı olarak gösterildi. Trump 2020 seçimlerindeki yenilgisini kabul etmeyerek seçimlere hile karıştırıldığını iddia etmeye devam etti ve 2024 seçimleri için de benzer iddialarda bulunmaya devam ediyor.

2.1. Seçim Prosedürü

2.1.1. Ön Seçimler ve Parti Kongreleri (Ocak-Haziran 2024)

• Cumhuriyetçi Parti’de Donald Trump ve Nikki Haley arasında geçen yarışta Trump büyük üstünlük sağladı.
• Demokrat Parti’de mevcut Başkan Joe Biden az sayıda rakibe rağmen delegelerin çoğunluğunu kazandı. (Joe Biden, Temmuz ayındaki başkanlık tartışmasındaki kötü performansının ardından parti içinden gelen baskılar üzerine 21 Temmuz’da adaylığını geri çekti. Biden başkanlık yarışından çekilince Başkan Yardımcısı Kamala Harris’i desteklemeye karar verdi; Harris 5 Ağustos’ta gerekli delege sayısına ulaşarak partinin resmi adayı oldu).
• İlk ön seçim 15 Ocak 2024’te Iowa’da yapıldı.
• “Süper Salı” 5 Mart 2024’te gerçekleşti.

2.1.2. Ulusal Parti Kongreleri

• Cumhuriyetçi Parti Kongresi: 15-18 Temmuz 2024 (Milwaukee, Wisconsin)
• Demokrat Parti Kongresi: 19-22 Ağustos 2024 (Chicago, Illinois)

2.1.3. Başkanlık Tartışmaları (Eylül-Ekim 2024)

Komisyon üç başkanlık tartışması planladı:

• 16 Eylül 2024 (Texas State University)
• 1 Ekim 2024 (Virginia State University)
• 9 Ekim 2024 (Utah University)

Başkan Yardımcısı adayları tartışması: 25 Eylül 2024 (Lafayette College)

2.1.4. Genel Seçim

• 5 Kasım 2024 Salı günü gerçekleşecek
• Yaklaşık 160 milyon seçmenin oy kullanması bekleniyor
• Kritik eyaletler: Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, Pennsylvania, Wisconsin

2.1.5. Seçiciler Kurulu Oylaması

• 14 Aralık 2024’te 538 seçicinin oylarını kullanması planlanıyor
• Başkan seçilmek için gereken minimum oy sayısı: 270
• Her eyaletin seçici sayısı, o eyaletin Kongre’deki toplam temsilci sayısına eşit

2.1.6. Kongre Onayı ve Yemin Töreni

• 6 Ocak 2025: Kongre’nin seçim sonuçlarını onaylaması
• 20 Ocak 2025: Yemin töreni ve başkanlık görevinin resmi olarak devri
• Yeni başkanın ilk 100 günlük planının başlangıcı

2.2. Seçimlere Müdahale İddiaları

Eski ABD Başkanı Trump’ın 2020 seçimlerindeki hile iddiaları hala gündemde. Uzmanlar, seçim sürecinde ciddi engelleme girişimleri olabileceği konusunda uyarıyor. New York Times’ın bildirdiğine göre, Cumhuriyetçi Parti oy verme sistemini kısıtlamaya yönelik girişimlerde bulunuyor. Ayrıca parti, göçmenlerin oy kullanacağı iddiasını ortaya atarak seçimi şimdiden tartışmalı hale getiriyor. Trump’ın her gün tekrarladığı “seçim müdahalesi” iddiaları ve Biden’ı Adalet Bakanlığı’nı kötüye kullanmakla suçlaması, siyasi gerginliği artırıyor.

Diğer yandan Trump’ın diktatörlük açıklamaları ve ordu kullanma planları endişe yaratıyor. Kongre baskınını desteklemesi ve Anayasa’yı feshetme söylemleri, demokratik kaygıları derinleştiriyor. Trump ekibinin 100.000’den fazla gönüllüyü seçimlerde görevlendirme planı da dikkat çekiyor. Uzmanlar, Çin ve Rusya’nın dezenformasyon kampanyalarıyla seçimlere müdahale riski konusunda uyarıyor. Bu durum, Amerika’nın demokratik süreçlerinin geleceği hakkında soru işaretleri oluşturuyor.

2.3. Trump’ın Davaları ve Hakkındaki Suçlamalar

Trump hakkında dört farklı iddianame ve toplam 91 suçlama var. Bu davalar, 2024 başkanlık kampanyasında gündeme gelecek. 30 Mayıs’ta Trump, “The People of the State of New York v. Donald J. Trump” davasında suçlu bulundu. 2016 seçimlerini etkilemek için Stormy Daniels’a sus payı ödemeleriyle ilgili iş kayıtlarını tahrif etmekten 34 suçlama aldı. Trump, bir suçtan hüküm giyen ilk eski ABD başkanı oldu. Trump ve birçok Cumhuriyetçi, Joe Biden ve Demokrat Parti’yi suçladı ve delilsiz bir şekilde seçimlere müdahale iddialarında bulundular.

Trump’a ayrıca 57 ağır suçlama yöneltildi. Trump, 2020 başkanlık seçimlerini bozma girişimi ve 6 Ocak Kongre Binası saldırısına karışmaktan dört; Georgia’da seçim sonuçlarını bozma girişiminden 10 ayrı suçlama ile karşı karşıya. Ayrıca, gizli belgeleri saklamak ve geri alma çabalarını engellemekten 40 suçlama daha yöneiltildi. 9 Mayıs 2023’te Trump, “E. Jean Carroll v. Donald J. Trump” davasında cinsel istismardan sorumlu bulundu. 88,3 milyon dolar tazminat ödemesine karar verildi. Trump aryıca, Eylül 2023’te mali dolandırıcılıktan suçlu bulundu ve 457 milyon dolarlık bir ceza ödemesi hükmedildi. Bu karar şu anda temyiz aşamasında.

3.Kampanya Konuları

3.1. Kürtaj Hakkı

Bu seçim, kürtaj hakları konusunda iki önemli mahkeme kararının ardından yapılacak ilk başkanlık seçimi olacak. Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, 2022’de Dobbs davasında kürtaj yasasını eyaletlere bıraktı. Eski başkan Donald Trump tarafından atanan üç yargıç, bu kararın alınmasında etkili oldu. 2023’te ise bir federal yargıç, FDA’nın mifepriston ilacı için verdiği onayı bozdu. Her iki karar da Cumhuriyetçi politikacılar tarafından desteklendi. Demokratlar, kürtaja erişimi bir hak olarak görürken, Cumhuriyetçiler kürtajın yasallığını kısıtlamaktan yanadır. Nisan 2023 itibariyle, Cumhuriyetçilerin kontrolündeki eyaletlerin çoğu kürtajı yasakladı. Kaiser Aile Vakfı’na göre, 15 eyalet kürtajı hukuken yasakladı.

3.2. Sınır Güvenliği ve Göç

Sınır güvenliği ve göç, 2024 seçimlerinde önemli konular. Anketler, halkın çoğunluğun yasadışı göçü azaltmak istediğini gösteriyor. “Beyaz nüfusun” azalmasından endişe duyanlar da mevcut. 2023 ve 2024 başlarında Meksika’dan göçmenler arttı; fakat Haziran 2024’e geldiğinde, yasadışı geçişler azaldı. Bu düşüş, yetkililerin yaptırımlarına ve Biden’ın kısıtlamalarına bağlandı. Şubat 2024’te Biden ve kongre, yeni bir yasa üzerinde anlaştı. Ancak Trump, bu tasarıyı eleştirdi ve göç konusunda ülkenin zarar göreceğini iddia etti.

Trump, seçilirse sınır dışı etmeleri artıracağını söyledi. ABD ordusunu sınırda görevlendireceğini belirtti. Ayrıca yerel kolluk kuvvetlerini de sınır güvenliğinde kullanacak. Gümrük ve Sınır Devriyesi’nin bütçesini arttırmayı düşünen Trump, Güney sınırındaki duvar inşasını tamamlamayı da planlıyor. The New York Times’a göre, orduyu kullanarak 11 milyon kişiyi sınır dışı etmeyi hedefliyen Trump, yasadışı göçmenleri kamplarda alıkoyacak. Trump, “göçmen suç dalgası” gibi yanlış ve riskli iddialarda bulunurken kampanya süresince göçmen karşıtı söylemlerini daha da sertleştirdi. Bazı yasadışı göçmenler için “insan değiller” ifadesini kullandı ve “hayvanlar” olarak nitelendirdi. Göçmenlerin ülkenin kanını zehirlediğini iddia eden Trump’ın bu söylemleri, Hitler’in düşüncelerine benzetildi. Trump’ın yorumları şiddet içeriyor ve insanları hedef alıcı bir dil kullanmaya devam ediyor.

3.3. İklim Değişikliği

İklim değişikliği, 2024 başkanlık seçimlerinde önemli bir tartışma konusudur. 2023 yılında ABD, Trump dönemindeki günlük 13 milyon varili aşarak ham petrol üretiminde rekor kırdı. COVID-19 salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, enerji arzını etkiledi. Biden başkanlığındaki 2021-2024 dönemi, küresel enerji krizleriyle anıldı.

Trump, insan etkili iklim değişikliğini küçümsüyor ve enerji politikalarını eleştiriyor. “Sondaj, bebeğim, sondaj” sloganıyla kamu arazilerinde petrol aramayı destekliyor. Petrol, gaz ve kömür üreticilerine vergi indirimleri vaat ediyor. Trump, ABD’nin en düşük enerji maliyetine sahip ülke olmasını planlamaktadır. Ayrıca elektrikli araç projelerini iptal etmeyi ve Paris Anlaşması’ndan ayrılmayı önerdi. 2022 Enflasyon Azaltma Yasası’nın bazı bölümlerini geri çekmeyi hedeflemektedir.

3.4. Ekonomik Sorunlar

Ekonomik sorunlar, 2024 seçimlerinde seçmenlerin en büyük endişesi olarak öne çıkıyor. 2021’de başlayan yüksek enflasyon, küresel tedarik zincirindeki aksamalar ve pandemi etkisiyle ortaya çıktı. Bu durumu, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası artan enerji ve gıda fiyatları daha da kötüleştirdi. Pandemi döneminde özellikle çalışan anneler büyük zorluklar yaşadı. Çocuk bakımı sorumluluğu nedeniyle birçok kadın işini bırakmak zorunda kaldı. Biden yönetimi, bu soruna çözüm için çocuk vergi kredisi ve aile destekleri getirdi.

Trump’ın ekonomik vizyonu ise oldukça farklı bir yönde ilerliyor. Zengin kesime yönelik vergi indirimlerinin istihdamı artıracağını savunuyor. Küresel ticarette köklü değişiklikler öneriyor. Tüm ithalat ürünlerine yüzde 10 temel vergi uygulamayı planlıyor. Yabancı araçlara yüzde 100, Çin ürünlerine yüzde 60 gümrük vergisi getirmeyi hedefliyor. “Trump Karşılıklı Ticaret Yasası” ile ABD’ye vergi uygulayan ülkelere misilleme yapmayı amaçlıyor. Ekonomistler, bu politikaların küresel bir ticaret savaşına yol açabileceği konusunda uyarıyor. Trump’ın korumacı politikaları, ABD’yi küresel ekonomiden izole edebilir.

3.5. Demokrasi

Demokrasi, 2024 başkanlık seçimlerinin en kritik konularından biri olarak öne çıkıyor. AP-NORC’un son anketine göre, Amerikalıların yüzde 62’si demokratik sistemin geleceğinden endişe duyuyor. Liberaller, muhafazakarların otoriter eğilimlerini ve 2020 seçim sonuçlarını değiştirme girişimlerini tehlikeli buluyor. Cumhuriyetçi seçmenler ise Trump’a açılan dört ayrı davayı ve görevden alma girişimlerini siyasi bir komplo olarak değerlendiriyor. Seçmenlerin büyük çoğunluğu, 2024 seçim sonuçlarının Amerikan demokrasisinin geleceğini belirleyeceğine inanıyor.

Trump’ın seçim kampanyası, medya tarafından giderek daha otoriter bir çizgiye kaymakla eleştiriliyor. Federal kurumlardan “engel” olarak gördüğü binlerce kamu çalışanının işten çıkarılmasını ve yerlerine kendi destekçilerinin atanmasını planlıyor. Başkanlık yetkilerini genişletmeyi ve yürütme organının gücünü artırmayı hedefliyor. İstihbarat teşkilatı, Dışişleri ve Savunma Bakanlığı gibi kritik kurumlarda kapsamlı değişiklikler yapmak istiyor. 6 Ocak Kongre baskınına katılanları “büyük vatanseverler” olarak tanımlıyor ve onları affetmeyi vaat ediyor. Trump’ın seçimi kaybetmesi durumunda şiddet olayları yaşanabileceğini ima eden açıklamaları, demokratik kurumlar açısından endişe yaratıyor.

3.6. LGBT Hakları

Demokratlar, eyaletlerdeki muhafazakar politikacıların LGBT haklarını kısıtladığını öne sürmekte ve son dönemde özellikle trans bireylerin haklarının hedef alındığını ifade etmektedir. Cumhuriyetçilerin adayı Trump ise, trans bireylerle ilgili mevcut politikaları değiştirmeyi planlıyor. Okulda trans öğrencilerin kullandığı banyo ve soyunma odaları için yeni düzenlemeler getireceğini açıkladı. Federal düzeyde sadece iki cinsiyeti tanıyan bir yasa çıkarmayı hedefliyor. Trans kimliğinin “radikal sol” tarafından üretildiğini iddia eden Trump, trans konusunu sınıflarda tartışan öğretmenlere yaptırım uygulamak istiyor. Daha önce de benzer politikaları uygulamaya çalışmış, “Title IX” ve “Uygun Bakım Yasası’ndaki” trans haklarını kısıtlamaya yönelik girişimlerde bulunmuştu.

4. Adaylar

4.1. Demokrat Parti

Mevcut Başkan Joe Biden, 2023 Nisan’da yeniden seçilmek için adaylığını duyurdu ve Harris’i başkan yardımcısı adayı olarak belirledi. Cumhuriyetçiler Harris’e yönelik eleştirilerini artırdı. Biden’ın düşük onay oranları ve yaşı, parti içinde endişe yarattı. Carolyn Maloney, Tim Ryan ve Joe Cunningham gibi Demokrat isimler, Biden’ı aday olmaması için uyardı. Kamuoyu yoklamaları, Biden’ın yaşının seçmenler için önemli bir sorun olduğunu gösterdi. Başkanlığı 78 yaşında devralan Biden, ikinci döneminin sonunda 86 yaşında olacaktı. NBC anketine göre, Amerikalıların yüzde 70’i, Demokratların yüzde 51’i dahil, yeniden aday olmasını istemiyordu. FiveThirtyEight verilerine göre, onay oranı yüzde 41’de seyretti. Ancak 2022 ara seçimlerindeki başarılı performans, Biden’ın parti içi konumunu güçlendirdi.

Marianne Williamson ve Robert F. Kennedy Jr. erken dönemde adaylıklarını açıkladı. Williamson daha önce 2020’de Demokratların başkan adaylığına talip olmuştu. Williamson’ın kampanyası inişli çıkışlı oldu. Kennedy daha sonra bağımsız adaylığa yöneldi. Dean Phillips ve Jason Palmer de yarışa katıldı. Sadece Amerikan Samoası’nda başarı elde eden Palmer çekildi. Dean Phillips ise Süper Salı yenilgisinden sonra çekildi. Biden, Trump’la yaptığı tartışmalı münazara ve COVID-19 teşhisinin ardından Temmuz 2024’te yarıştan çekildi ve Harris’i desteklediğini belirtti. Harris parti desteğini arkasına aldı ve bir gün içinde yeterli delege sayısına ulaşarak Demokratların yeni adayı oldu. Bu beklenmedik gelişme, seçim yarışına yeni bir boyut kazandırdı.

4.2. Cumhuriyetçi Parti

2016’da başkan seçilip, 2020’de Biden’a kaybeden Trump, 2024’te tekrar aday oldu. Kazanırsa, Cleveland’dan sonra aralıklı ikinci dönem kazanan başkan olacak. Kasım 2022’de Mar-a-Lago’da adaylığını duyurdu. 2023’te iki önemli davayla karşılaştı; Stormy Daniels’a yapılan ödemeler ve gizli belgeleri saklama suçlamaları geldi. Trump tüm suçlamaları reddetti.

Bir başka aday olan Ron DeSantis başlangıçta güçlü bir rakip görünüyordu. 2022’de Trump’tan daha çok bağış topladı. Anketlerde iyi sonuçlar aldı. Mayıs 2023’te Elon Musk’la Twitter yayınında adaylığını açıkladı. Solculukla mücadele vaadinde bulundu. İlk saatte bir milyon dolar topladı. Ancak Trump, anketlerde büyük fark yarattı. FiveThirtyEight’te Trump yüzde 52, DeSantis yüzde 15 oy aldı. Iowa’daki zaferden sonra DeSantis ve Ramaswamy çekildi. Nikki Haley direndi ama başarılı olamadı; Süper Salı’dan sonra o da çekildi. Trump, Mart 2024’te Cumhuriyetçilerin kesin adayı oldu. Temmuz’da bir suikast girişiminden yaralı kurtuldu. Kongre’de J.D. Vance’i başkan yardımcısı adayı olarak açıkladı.

4.3. Üçüncü Taraf ve Bağımsız Adaylar

4.3.1. Liberteryen Parti

Liberteryen Parti, 2024 başkanlık seçimi için Chase Oliver’ı aday gösterdi. Seçim Mayıs sonunda yapıldı. Oliver daha önce Georgia’da Senato adayı olmuştu. Liberteryen Parti şu anda ABD’nin büyük bölümünde seçime girme hakkına sahip. Parti 37 eyalette yarışabilecek. Bu eyaletlerin toplam seçmen sayısı 380’i buluyor.

4.3.2. Yeşil Parti

Yeşil Parti’nin adayı Jill Stein oldu. Mayıs 2024’te yeterli delege desteğini aldı. Stein daha önce 2012 ve 2016’da da partinin adayıydı. Tıp doktoru olan Stein, Lexington’da belediye meclisinde görev yapmıştı. Yeşil Parti’nin resmi kongresi Ağustos ortasında yapılacak. Haziran ayı verilerine göre Stein, 22 eyalette seçime girebilecek. Bu eyaletlerin toplam 273 delegesi var. Stein bu eyaletlerde hem Yeşil Parti hem de bağımsız aday olarak yarışabilecek.

4.3.3. Bağımsız Adaylar ve Diğerleri

Farklı partilerden ve görüşlerden birçok aday 2024 seçimlerinde yarışmaktadır.

• Marksist-Leninist çizgideki Sosyalizm ve Kurtuluş Partisi, Eylül 2023’te Claudia De la Cruz’u aday gösterdi. Yardımcı adayı Karina Garcia oldu.
• Ünlü akademisyen Cornel West ilginç bir süreç yaşadı. Önce Halk Partisi’nden aday oldu. Sonra Yeşil Parti’ye geçti. En sonunda bağımsız aday olmaya karar verdi. Kaliforniyalı aktivist Melina Abdullah’ı yardımcısı seçti.
• Anayasa Partisi adayı Randall Terry, Mart 2024’te adaylığını açıkladı. Nisan’da parti tarafından seçildi. Stephen Broden’ı başkan yardımcısı olarak şart koştu. Oregon’da destek buldu. Ancak Nevada, Utah ve Wyoming örgütleri onu reddetti.
• Amerikan Dayanışma Partisi’nde Peter Sonski öne çıktı. Şubat 2023’te adaylığını duyurdu. Partinin çevrimiçi ön seçiminde yüzde 52 oy aldı. Sıralı tercih sistemiyle yapılan seçimi ilk turda kazandı.
• Sosyalist İşçi Partisi, Rachele Fruit ve Dennis Richter ikilisine güvendi. Minnesota, Louisiana, New Jersey, Washington, Vermont ve Tennessee’de seçime girme hazırlığı yaptılar.
• Bağımsız adaylar arasında ilginç isimler vardı: Massachusetts Senato adaylığı deneyimi olan Shiva Ayyadurai, Lakers’ın ortak sahibi Johnny Buss, müzisyen Afroman lakaplı Joseph Foreman ve muhafazakâr yazar Taylor Marshall yarışa katıldı.

4.4. Çekilenler

Robert F. Kennedy Jr’ın siyasi yolculuğu ilginç gelişmelere sahne oldu. Önce Demokrat Parti’den yarışa girdi, ardından Ekim 2023’te bağımsız adaylığını açıkladı. Ünlü Kennedy ailesinin mensubu olan ve çevre davalarında uzmanlaşmış bir avukat olan Kennedy Jr., tartışmalı görüşleriyle tanınıyor. Mevcut siyasi düzenden memnun olmayan seçmenlerden büyük destek gördü. 2023 sonunda yapılan anketlerde, son 30 yılın en yüksek üçüncü parti desteğini aldı. Siyasi geçmişi güçlü bir aileden geliyor: Babası eski Başsavcı ve Senatör Robert Kennedy, amcaları eski Başkan John Kennedy ve Senatör Ted Kennedy. Mart 2024’te Nicole Shanahan’ı yardımcı aday seçti, ancak beş ay sonra yarıştan çekildi.

Kanye West’in başkanlık macerası da dikkat çekici. İlk işaretini Kasım 2019’da espriyle karışık vermişti. “2024’te o kadar çok iş yaratmış olacağım ki koşmama gerek kalmayacak, yürüyerek başkan olacağım” sözleri gülüşmelere neden olmuştu. Federal Seçim Komisyonu’nun bilgi talebini reddeden ekibi, West’in henüz kararsız olduğunu söyledi. West, Kasım 2022’de resmen aday oldu. İlginç bir hamleyle eski başkan Trump’a yardımcı adaylık teklif etti. Trump’ın şaşırdığını ve kendisine kaybetme uyarısı yaptığını anlattı. Ancak Ekim 2023’te avukatı aracılığıyla adaylıktan vazgeçtiğini duyurdu.

5. Trump’a Suikast Girişimleri

Donald Trump’a yönelik iki önemli suikast girişimi yaşandı. İlki 13 Temmuz 2024’te Pensilvanya’da gerçekleşti. Butler yakınlarındaki kampanya mitinginde Thomas Matthew Crooks adlı 20 yaşındaki saldırgan, çatıdan sekiz el ateş açtı. Trump’ın sağ kulağını sıyıran kurşun hafif yaralanmasına neden oldu. Saldırıda bir kişi öldü, iki kişi ağır yaralandı. Saldırgan, Gizli Servis’in keskin nişancısı tarafından etkisiz hale getirildi. Trump, yaralanmasına rağmen dirençli bir tavır sergiledi. Kanayan kulağına rağmen ayağa kalkıp “dövüş” sloganları attı. Güvenlik ekibi tarafından hastaneye kaldırıldı ve tedavisinin ardından New Jersey’e götürüldü. Bu olay, 1981’de Reagan’ın yaralanmasından sonra bir başkana yönelik ilk başarılı saldırı oldu. 1972’den beri de ilk kez bir başkan adayı suikast girişiminde yaralandı. Siyasi gözlemciler olayı artan kutuplaşmanın sonucu olarak değerlendirdi.

İkinci girişim Florida’da yaşandı. Ryan Wesley Routh adlı şüpheli, Trump’ın golf oynadığı sahada yakalandı. Ukrayna sempatizanı olduğu belirlenen Routh’un, 12 saat boyunca ağaçlık alanda saklandığı ve aylardır saldırı planladığı ortaya çıktı. Routh’a yöneltilen suçlamalar arasında suikast girişimi, yasadışı silah bulundurma, seri numarası silinmiş silah taşıma ve gizli servis görevlisine saldırı yer aldı. Daha önce de sabıkası olan şüpheli, silah suçlarından 20 yıl, suikast girişiminden ise müebbet hapis cezasıyla karşı karşıya. Silahını ateşlememiş olsa da, Trump’ı öldürme niyetini gösteren notlar ele geçirildi.

6. Seçimler Nasıl Yapılıyor?

ABD başkanlık seçim sistemi, doğrudan halk oylamasından farklı işliyor. Her eyalette ayrı ayrı yapılan seçimler, Seçiciler Kurulu (Electoral College) sistemi üzerinden yürütülüyor. Vatandaşlar oy verirken aslında eyaletlerini temsil edecek delegeleri seçiyor. Bu delegeler daha sonra başkan ve yardımcısını belirliyor. Sistem toplam 538 delegeden oluşuyor ve başkan seçilmek için en az 270 delegeye ulaşmak gerekiyor.

Eyaletlerin delege sayısı, nüfuslarıyla orantılı olarak belirleniyor. Maine ve Nebraska dışındaki tüm eyaletlerde “kazanan hepsini alır” kuralının geçerli olması. Yani bir eyalette çok küçük bir farkla bile olsa kazanan aday, o eyaletin tüm delegelerini kazanıyor. Maine ve Nebraska’da ise delegeler oy oranlarına göre paylaştırılıyor. Seçim kampanyaları genellikle “salıncak eyaletler” denilen, sonucun belirsiz olduğu yaklaşık 12 eyalette yoğunlaşıyor. Diğer eyaletler geleneksel olarak belirli bir partiye oy veriyor.

Bu sistem bazen ilginç sonuçlar doğurabiliyor. 2016’da Hillary Clinton ülke genelinde 3 milyon fazla oy almasına rağmen, Donald Trump daha fazla delege kazandığı için başkan seçildi. Bu durum, ulusal oy çoğunluğunun her zaman başkanlık kazanmaya yetmediğini gösteriyor.

7. Kimler Seçilecek ve Sonuçlar Ne Zaman Açıklanıyor?

ABD seçimlerinde başkanlık yarışı en çok ilgiyi çekse de, seçmenler aynı zamanda ülkenin yasama organı Kongre’nin üyelerini de seçiyor. Kongre’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’nin tüm üyeleri (435 kişi) yeniden seçilecek. Üst kanat Senato’da ise 34 sandalye için seçim yapılacak. Şu anki durumda Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçilerin, Senato ise Demokratların kontrolünde. Bu denge önemli çünkü Temsilciler Meclisi bütçe konularında, Senato ise üst düzey atamalarda söz sahibi. Her iki meclis de başkanın politikalarını denetleyebiliyor ve farklı partiden olmaları durumunda başkanın planlarını engelleyebiliyorlar.

Seçim sonuçları genelde seçim gecesi açıklanıyor, ancak 2020’de olduğu gibi bazen sayım işlemi günlerce sürebiliyor. Başkan değişikliği olması durumunda, seçim sonrası ile göreve başlama arasındaki süreç “geçiş dönemi” olarak adlandırılıyor. Bu dönemde yeni yönetim ekibi oluşturuluyor ve bakanlık atamaları yapılıyor. Yeni başkan, resmi olarak Ocak ayında Washington’daki Kongre binası önünde düzenlenen yemin töreniyle görevine başlıyor.